In 2020 schreef de reformatorische dominee Anthonie Kort van de Mieraskerk in Krimpen aan den IJssel (Oud Gereformeerde Gemeente) een brief aan zijn burgerlijke gemeente. Daarin gaf hij (in taal die bij hem past) aan dat hij zich ernstig zorgen maakt over de staat van ons land in relatie tot wat hij ziet als zonden. Kort ziet corona als een straf van God en adviseert: ‘De praktijk van euthanasie moet ophouden, de zondag niet langer ontheiligd, de roepende zonden die tegen de scheppingsorde indruisen, dienen uitgebannen te worden.’
Een oud-inwoner uit Krimpen aan den IJssel, Leon Houtzager, voelde zich door dit advies persoonlijk aangevallen en besloot aangifte tegen Kort te doen wegens haatzaaien en discriminatie. Houtzager beschouwt Kort’s gewraakte brief als een oproep om homo’s voortaan buiten te sluiten. COC Nederland deelt deze interpretatie en leest de woorden van Kort als dat zou worden opgeroepen tot het ‘uitbannen’ van homo’s.
In de visie van het OM wordt Kort beschermd door artikel 6 van de Grondwet.
Het Openbaar Ministerie (OM) besloot om Kort niet te vervolgen. Niet omdat Kort geen kwetsende uitspraken zou hebben gedaan, maar omdat zijn uitspraken in lijn zijn met het taalgebruik in de Bijbel en niet onnodig grievend. In de visie van het OM wordt Kort beschermd door artikel 6 van de Grondwet, waarin wordt gesteld dat iedereen het recht heeft zijn godsdienst of levensovertuiging vrij te belijden, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. Er zijn dus grenzen, bijvoorbeeld als er sprake is van groepsbelediging en/of het aanzetten tot discriminatie.
Omdat Houtzager van mening is dat de grenzen van de wet zijn overschreden, is hij -bijgestaan door de Amsterdamse strafpleiter Gerard Spong- een zogenaamde artikel 12-procedure bij het Haagse gerechtshof begonnen. Daarmee kan het besluit van het OM om een verdachte niet te vervolgen worden herroepen. Woensdag 28 juli zal de zaak tijdens een raadkamerzitting dienen.
Om zijn advocaat te betalen, heeft Houtzager 5000 euro nodig. COC Nederland is een crowdfunding gestart om het geld in te zamelen. Geld dat overblijft ‘gaat naar COC ter bevordering van LHBTI-acceptatie in de biblebelt,’ volgens Houtzager op zijn Facebook.
Tot zover de feiten.
Anders dan COC Nederland en Houtzager beweren, zegt Kort niet dat homo’s moeten worden buitengesloten en uitgebannen.
Laat mij dit zeggen: ook ik heb de gelekte brief van Kort met gekromde tenen gelezen. Wie het reformatorisch taalveld niet machtig is, kan het gevoel krijgen binnen te treden in een andere wereld. Dat kan leiden tot verwarring en onbegrip. En dat is dan ook gebeurd.
Echter, anders dan COC Nederland en Houtzager beweren, zegt Kort niet dat homo’s moeten worden buitengesloten en uitgebannen. Hij zegt dat homoseksualiteit uitgebannen dient te worden.
Om veel redenen vind ik dat net zo goed een kwalijk statement, maar in de visie van Kort is er bijvoorbeeld wel degelijk ruimte voor homo’s die celibatair door het leven gaan. Ook marginaliseert hij niet de homo’s an sich, maar verfoeit hij hun onderlinge seksuele handelen. Dit komt voort uit een interpretatie van de Bijbel, die in christelijk Nederland tamelijk veel draagvlak heeft.
Willen we die interpretatie werkelijk voorgoed de mond snoeren?
Die vraag houdt mij bezig. Ik voel ook de pijn als de liefde die mijn man Lionel en ik voor elkaar voelen, als een gruwelijkheid wordt afgeschilderd. Sterker nog, dat gelijkslachtelijke liefde, ingebed in een relatie van liefde en trouw, een van de oorzaken is van de coronapandemie.
Is dat beledigend en discriminerend? Creëert dat onveiligheid?
Nou en of.
We gaan zien hoe rechters hierover misschien zullen oordelen.
Toch stel ik als jurist met hart voor de christelijke wereld met al haar verschillende opvattingen deze vraag: wat winnen we met een juridische overwinning?
Maken we daarmee echt stappen vooruit?
In bepaald opzicht wel. Het kan kwetsbare jongeren en ouderen beschermen tegen uitlatingen, die kunnen leiden tot (kenmerken van) geestelijke mishandeling. Juist om kwetsbaren te beschermen, bestaat het recht. Of zoals Gerard Spong terecht zegt: ‘Religie is geen vrijbrief om homo’s te beledigen.’
De dialoog is net mooi op gang gekomen, mede met dank aan de Nashvilleverklaring.
Aan de andere kant veronderstel ik dat bij een juridische overwinning de conservatieve christelijke wereld meer gesloten zal raken, dan zij nu soms al is. De angst om voor een ‘niet populaire’ opvatting voor de rechter te worden gesleept, zal een mate van terughoudendheid bewerken waar uiteindelijk de zo noodzakelijke dialoog niet mee is gediend. We gaan dan (nog meer) stappen ‘terug in de tijd’, terwijl de dialoog net mooi op gang is gekomen, mede met dank aan de Nashvilleverklaring.
Een in mijn ogen legitieme vraag is dan ook of Houtzager zich met zijn actie dienstig opstelt ten opzichte van de lhbt-acceptatie in de biblebelt. Bewerkt hij niet juist het tegenovergestelde? Ik vrees daar oprecht voor, terwijl ik de spagaat indringend voel.
Ik heb de diepe overtuiging dat uiteindelijk niet juridificering homo’s in de biblebelt een veiligere wereld geeft (want wat verboden is, gaat vaak ‘ondergronds’ verder), maar een open en eerlijke dialoog.
Een dialoog waarin we elkaar in de ogen kijken, met respect en compassie.
Dat doet iets met woorden, vaak meer dan we op voorhand denken. Én het doet iets met vervolgingsdrang.
Recht hebben en recht halen, zijn twee dingen.
‘Laten we elkaar een beetje heel laten,’ zei laatst iemand. Dat werkt twee kanten op.
Moge daarom liefde en gerechtigheid elkaar raken en samen het spoor van genade volgen.
John Lapré
Geschreven voor CIP, publicatiedatum: 23 juli 2021
mr. John H. Lapré 