Hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad Steef de Bruijn en ik, 22 juni jl. in Apeldoorn
Uit wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat mensen eerder moeite steken in dingen die ze leuk vinden. De kans is groot dat je weinig energie steekt in het spreken met mensen die je toch niet leuk vindt. Naarmate de tijd verstrijkt, kan dit gebrek aan moeite veranderen in minachting.
We hebben hier allemaal wel beeld bij. Als je ergens toekomst in ziet (of dat nu geldt voor een liefdesrelatie, een vriendschap of de kerk), ben je eerder bereid ‘een extra mijl’ te gaan dan wanneer je er ‘helemaal klaar mee bent’. Als je met iemand totaal geen klik ervaart, is het makkelijker iemand te beschouwen als lucht, laat staan dat je met iemand ‘op de inhoud’ in gesprek gaat. Dit kan leiden tot marginalisering van de ander, of dat je die ander met een paar vegen uit de pan en wat losse (niet al te gefundeerde) opmerkingen naar de zijlijn schuift. Of dat je die ander volledig negeert en zelfs weigert goede punten in overweging te nemen.
De laatste tijd valt me iets op in christelijk Nederland, wat ik graag in deze column aan de orde wil stellen. Ik wil het hebben over de flinterdunne scheidslijn tussen het oneens zijn met iemand en het denigrerend opstellen jegens een ander. Het tweede leidt vaak – onder het mom van het eerste – tot haast onoverkomelijke verwijderingen tussen mensen die dezelfde zuurstof inademen en dezelfde God dienen. Denigrerende uitspraken zijn uitspraken waaruit blijkt dat je iemand volstrekt onbelangrijk en waardeloos vindt.
Het is soms gewoon niet leuk meer om reacties onder bepaalde artikelen van christelijke media te lezen. Het gaat er soms goddeloos aan toe. Toen de atheïstische dominee Klaas Hendrikse op 70-jarige leeftijd overleed, buitelden sommige christenen over dit nieuws heen. De toon van sommigen was: hij piept nu wel anders, nu hij voor de troon van God staat. Dan ontgaat je iedere vorm van respect voor wat het leven ooit heeft voortgebracht.
Ook zelf werd ik er afgelopen week opnieuw mee geconfronteerd. Ik heb iets gezegd over stilte en onthaasting (naar aanleiding van mijn nieuwe boek Stoppen met moeten) en sommige christenen beginnen onder het artikel een discussie over homoseksualiteit en dat een homoseksueel geen goede vruchten kan voortbrengen. Men hoopt dat framing succes heeft, gebruikt termen als ‘activist’ en ‘zondaar’ en hoopt zo de ander monddood te maken. Dit gaat niet langer over het met de ander oneens zijn, maar om het afschrijven van de ander.
Dit afschrijven gebeurt soms openlijk (datgene wat we lezen en horen en waar we ons vaak het meeste over verbazen en soms opwinden), maar het gebeurt vaker achter de schermen en in de stilte van ons hart. We kunnen mensen denigrerend behandelen, zonder dat er maar iemand weet van heeft. We zijn denigrerend bezig als we denken: wat die ander ook zegt, het gaat m’n ene oor in en het andere uit. Dan beschouwen we de ander niet langer als mens, maar als een roeptoeter, een lege huls, een niemand.
Denigrerend handelen en denken is zonde. Niemand is onbelangrijk. Niemand is waardeloos.
Wel kunnen we het hartgrondig met de ander oneens zijn. Dat mag bestaan en daar mogen we over spreken. Maar altijd in waardigheid, met respect en met fijngevoeligheid. Achter de woorden van de ander zit een mens, een mens van vlees en bloed. Een mens die net als ieder ander zich elke dag een weg zoekt naar het licht, naar wat van waarde is.
Ik heb waardige gesprekken meegemaakt met mensen met wie ik het oneens ben. Ik denk aan het twee uur durende gesprek dat ik een paar weken geleden had met de hoofddirecteur van het Reformatorisch Dagblad Steef de Bruijn. We bevroegen elkaar op het scherpst van de snede, maar iedere minuut in een geest van respect en waardigheid. Ik heb mijn waardering hiervoor uitgesproken, ook tijdens een lang interview dat eind vorige maand is opgenomen voor Een Vandaag en begin augustus (verspreid over vier dagen) uitgezonden zal worden. Er was ruimte onze moeiten te uiten (en die zijn er zeker), maar de een verhief zich niet boven de ander. Het was veilig! En juist door die veiligheid toverden we elkaar een lach op het gezicht, omdat we in de ander onze gelijke ontmoetten.
Het is niet eenvoudig om elke dag weer waardige gesprekken te voeren. De ene keer lukt dat beter dan de andere keer. Zo vergaat het mij in ieder geval wel.
Waar het om gaat is dat we erop gericht zijn in de ander het beeld van God te zien. Dat doet iets met onze taal, ook als we op een zolderkamer allerlei reacties op social media plaatsen. Achter al die verhalen (waar we het soms zo mee oneens zijn) zit een mens. Zitten de nabestaanden van Klaas Hendrikse. Zit… vul het zelf maar in.
Een paar dingen kunnen helpen om als christenen goed op elkaar te reageren:
- Wees bewust van eigen emoties;
- Uit gevoelens op een rustige manier;
- Ga niet altijd het gevecht aan;
- Wees niet defensief.
mr. John H. Lapré 